Εάν οι μη χειρουργικές θεραπείες όπως τα φάρμακα, οι σύγχρονες ενέσιμες θεραπείες και η χρήση βοηθημάτων βάδισης δεν είναι πλέον χρήσιμες, θα πρέπει να εξετάσετε τη λύση της χειρουργικής επέμβασης ολικής αρθροπλαστικής γόνατος. Η ολική αρθροπλαστική του γόνατος είναι μια ασφαλής και αποτελεσματική επέμβαση για την ανακούφιση του πόνου, τη διόρθωση παραμορφώσεων των κάτω άκρων και θα σας βοηθήσει να συνεχίσετε τις φυσιολογικές σας δραστηριότητες.
Η χειρουργική επέμβαση αντικατάστασης γόνατος πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1968. Από τότε, οι βελτιώσεις στα χειρουργικά υλικά και τεχνικές έχουν αυξήσει σημαντικά την αποτελεσματικότητά της. Η ολική αρθροπλαστική του γόνατος είναι μία από τις πιο επιτυχημένες επεμβάσεις στην ιατρική. Σύμφωνα με την Υπηρεσία Έρευνας και Ποιότητας Υγείας, περισσότερες από 790.000 αρθροπλαστικές γόνατος πραγματοποιούνται κάθε χρόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Είτε μόλις ξεκινήσατε να εξερευνάτε επιλογές θεραπείας, είτε έχετε ήδη αποφασίσει να υποβληθείτε σε χειρουργική επέμβαση ολικής αρθροπλαστικής γόνατος, αυτό το άρθρο θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε περισσότερα σχετικά με αυτήν την αποτελεσματική επέμβαση.
Ποια είναι η ανατομία της άρθρωσης του γόνατος;
Το γόνατο είναι η μεγαλύτερη άρθρωση του σώματος και απαιτούνται υγιή γόνατα για να εκτελεστούν τις περισσότερες καθημερινές δραστηριότητες.
Το γόνατο αποτελείται από το κάτω άκρο του μηρού (μηριαίοι κόνδυλοι), το άνω άκρο της κνήμης (κνημιαία γλήνη) και την επιγονατίδα. Τα άκρα αυτών των τριών οστών καλύπτονται με αρθρικό χόνδρο, μια λεία ουσία που προστατεύει τα οστά και τους επιτρέπει να κινούνται ομαλά μέσα στην άρθρωση.
Οι μηνίσκοι βρίσκονται μεταξύ του μηρού και της κνήμης. Αυτές οι χόνδρινες σφήνες σχήματος C δρουν ως "αμορτισέρ" που απορροφούν κραδασμούς της άρθρωσης.
Μεγάλοι σύνδεσμοι συγκρατούν το μηρό και την κνήμη και παρέχουν σταθερότητα. Οι μεγάλοι μύες του μηρού και της κνήμης (τετρακέφαλος, οπίσθιοι μηριαίοι, γαστροκνήμιος) δίνουν δύναμη στο γόνατο και είναι υπεύθυνοι για την κίνησή του.
Όλες οι υπόλοιπες επιφάνειες του γόνατος καλύπτονται από μια λεπτή επένδυση που ονομάζεται αρθρικός υμένας. Αυτή η μεμβράνη απελευθερώνει το αρθρικό υγρό που λιπαίνει τον χόνδρο, εξαλείφοντας σχεδόν την τριβή σε ένα υγιές γόνατο.
Υπό φυσιολογικές συνθήκες, όλα αυτά τα στοιχεία λειτουργούν αρμονικά για να εξασφαλίσουν ομαλή, φυσική λειτουργία και κίνηση. Όμως ασθένειες ή τραυματισμοί μπορούν να διαταράξουν αυτήν την αρμονία, με αποτέλεσμα πόνο, μυϊκή αδυναμία και μειωμένη λειτουργία.
Εικόνα 1: Φυσιολογική ανατομία γόνατος
Τι είναι η αρθρίτιδα στο γόνατο;
Η πιο κοινή αιτία χρόνιου πόνου και αναπηρίας στο γόνατο είναι η αρθρίτιδα. Πρόκειται για προοδευτική φθορά του αρθρικού χόνδρου που ξεκινάει από τις περιοχές μέγιστης φόρτισης και επεκτείνεται σταδιακά, πολλές φορές ταχέως, σε όλο το γόνατο. Τα οστά σταδιακά απογυμνώνονται από τον λείο χόνδρο, με αποτέλεσμα να γίνονται τραχιά και να προκαλείται πόνος κατά την κίνηση. Τα οστά παραμορφώνονται, δημιουργούνται οστικές προεξοχές (οστεόφυτα) που συμβάλλουν ακόμη περισσότερο στον περιορισμό της κινητικότητας της άρθρωσης, και τελικά διαταράσσεται ο φυσιολογικός άξονας της άρθρωσης, με αποτέλεσμα την κύρτωση του γόνατος προς τα έσω (ραιβά γόνατα) ή προς τα έξω (βλαισά γόνατα).
Αν και υπάρχουν πολλοί τύποι αρθρίτιδας, ο περισσότερος πόνος στο γόνατο προκαλείται από τρεις μόνο τύπους: οστεοαρθρίτιδα, ρευματοειδή αρθρίτιδα και μετατραυματική αρθρίτιδα.
Εικόνα 2: Οστεοαρθρίτιδα γόνατος
Οστεοαρθρίτιδα: Αυτός είναι ένας τύπος αρθρίτιδας που σχετίζεται με την ηλικία. Συνήθως εμφανίζεται σε άτομα ηλικίας 50 ετών και άνω, αλλά μπορεί να συμβεί και σε νεότερους. Ο χόνδρος που καλύπτει τα οστά του γόνατος μαλακώνει και φθείρεται. Στη συνέχεια, τα οστά τρίβονται μεταξύ τους δημιουργώντας οστεόφυτα που προκαλούν πόνο και δυσκαμψία στο γόνατο.
Ρευματοειδής αρθρίτιδα: Πρόκειται για ασθένεια στην οποία η αρθρική μεμβράνη που περιβάλλει την άρθρωση φλεγμαίνει και παχύνεται. Αυτή η χρόνια φλεγμονή μπορεί να βλάψει τον χόνδρο και τελικά να προκαλέσει απώλεια χόνδρου, πόνο και δυσκαμψία. Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι η πιο κοινή μορφή μιας ομάδας διαταραχών που ονομάζεται «φλεγμονώδης αρθρίτιδα».
Μετατραυματική αρθρίτιδα: Ένας σοβαρός τραυματισμός στο γόνατο ενδέχεται να προκαλέσει αρθρίτιδα. Τα κατάγματα των οστών που περιβάλλουν το γόνατο ή οι ρήξεις των συνδέσμων του, μπορεί να βλάψουν τον αρθρικό χόνδρο με την πάροδο του χρόνου, προκαλώντας πόνο στο γόνατο και περιορίζοντας τη λειτουργικότητά του.
Τι είναι η ολική αρθροπλαστική γόνατος;
Υπάρχουν τέσσερα βασικά βήματα για τη χειρουργική επέμβαση αντικατάστασης του γόνατος που μπορεί να ονομαστεί με μεγαλύτερη ακρίβεια ως αρθροπλαστική επιφανειών του γόνατος επειδή αντικαθίσταται μόνο η επιφάνεια των οστών:
Προετοιμασία των οστών: Οι κατεστραμμένες επιφάνειες του χόνδρου στα άκρα του μηριαίου οστού και της κνήμης αφαιρούνται μαζί με μια μικρή ποσότητα υποκείμενου οστού.
Τοποθέτηση των μεταλλικών εμφυτευμάτων: Ο αφαιρεθείς χόνδρος και το οστό αντικαθίστανται από μεταλλικά μέρη που αναδημιουργούν την επιφάνεια της άρθρωσης.
Τα μεταλλικά εμφυτεύματα είναι κατασκευασμένα από κράματα μετάλλων (ατσάλι, τιτάνιο, κοβάλτιο) με επικρατέστερο υλικό το τιτάνιο. Είναι βιοσυμβατά καθώς και συμβατά με μαγνητική τομογραφία, μη τοξικά και χαρακτηρίζονται από μεγάλη αντοχή στον χρόνο. Αυτά τα μεταλλικά μέρη μπορούν να ενσωματωθούν στο οστό είτε με ειδικό ορθοπαιδικό τσιμέντο είτε να ενσφηνωθούν (press fit).
Διαμόρφωση επιγονατίδας: Η κάτω επιφάνεια της επιγονατίδας κόβεται και αντικαθίσταται με πλαστικό εμφύτευμα. Ανάλογα με την περίπτωση, η επιγονατίδα δεν μπορεί να μην αντικατασταθεί αλλά να απονευρωθεί και να αναδιαμορφωθεί η αρθρική της επιφάνεια.
Εισαγωγή πλαστικού διαχωριστικού: Ανάμεσα στα μεταλλικά μέρη εισάγεται το πλαστικό μέρος της τεχνητής πρόθεσης ονομάζεται πολυαιθυλένιο και ουσιαστικά υποκαθιστά τα μαλακά ενδαρθρικά στοιχεία της άρθρωσης (χόνδρο και μηνίσκους) για να δημιουργήσει μια ομαλή επιφάνεια ολίσθησης. Στα σύγχρονα πολυαιθυλένια που χρησιμοποιούμε, τα μόρια τους περιέχουν ισχυρούς σταυροειδείς δεσμούς (highly cross-linked), που προσφέρουν πολύ μειωμένους συντελεστές τριβής και πολύ μεγάλη αντοχή στο χρόνο.
Εικόνα 3: Ολική αρθροπλαστική γόνατος
Διαφορετικοί τύποι εμφυτευμάτων γονάτου
Χρησιμοποιούνται διαφορετικοί τύποι εμφυτευμάτων γόνατος για την κάλυψη των εξατομικευμένων αναγκών του κάθε ασθενούς.
Εικόνα 4: Διαφορετικοί τύποι εμφυτευμάτων.
Τι είναι η εξατομικευμένη αρθροπλαστική γόνατος;
Η αλματώδης εξέλιξη της ηλεκτρονικής και ρομποτικής τεχνολογίας, της 3D απεικόνισης και εκτύπωσης υλικών καθώς και η εξέλιξη της μηχανικής επιφανειών οδήγησε πλέον την αρθροπλαστική του γόνατος στο επόμενο στάδιό της, την κατασκευή εξατομικευμένων εμφυτευμάτων που υπολογίζοντας τις ανατομικές ιδιαιτερότητες του κάθε ασθενούς, εναρμονίζονται απόλυτα στην κάθε άρθρωση.
Η εξατομικευμένη αρθροπλαστική γόνατος PSI (Patient Specific Instrument, Zimmer – Biomet, USA) αποτελεί την αιχμή της συνεργασίας της ηλεκτρονικής τεχνολογίας και της ορθοπαιδικής χειρουργικής τεχνογνωσίας MIS (Minimal Invasive Surgery – Χειρουργική Ελάχιστης Επεμβατικότητας) προσφέροντας εξατομικευμένη αντίληψη της αρθροπλαστικής του γόνατος σε ασθενείς που πάσχουν από προχωρημένη εκφυλιστική, ρευματοειδή ή μετατραυματική αρθρίτιδα. Διαφοροποιείται σε σχέση με την κλασσική αρθροπλαστική στο ότι οι οδηγοί κοπής των αρθρικών επιφανειών μηρού και κνήμης και τοποθέτησης των εμφυτευμάτων κατασκευάζονται τρισδιάστατα, προσωποποιημένα για τον κάθε ασθενή, υπολογίζοντας με ακρίβεια χιλιοστού στις ανατομικές λεπτομέρειες του κάθε γόνατος και τις ιδιαιτερότητες στροφών και κλίσεων όλου του κάτω άκρου, από το ισχίο μέχρι την ποδοκνημική.
Εικόνα 5: Προεγχειρητικός σχεδιασμός χειρουργείου, υπολογισμός κλίσεων και στροφών με ακρίβεια χιλιοστού.
Για να επιτευχθεί αυτό απαιτείται η στενή συνεργασία μιας ομάδας ανθρώπων, ξεκινώντας από τον ειδικό ορθοπαιδικό που θα κάνει την ιατρική αξιολόγηση, τον ακτινολόγο που θα διενεργήσει μια μαγνητική ή αξονική τομογραφία ολόκληρου του κάτω άκρου, ώστε να γίνει η συνολική αξιολόγηση του κάτω άκρου ως ενιαία ανατομική και κινητική μονάδα και όχι ως μεμονωμένη άρθρωση μόνο, και του ειδικού κέντρου στο εξωτερικό, που θα σταλεί η εξέταση.
Εικόνα 6: Μαγνητική τομογραφία γόνατος, 3D μοντέλο και εξατομικευμένοι οδηγοί κοπής.
Κατόπιν θα δημιουργηθεί ένα μοντέλο τρισδιάστατης ηλεκτρονικής απεικόνισης του πάσχοντος γόνατος και θα αξιολογηθούν οι μηχανικοί και ανατομικοί άξονες ολόκληρου του σκέλους, γεγονός που θα προσδώσει ένα εξαιρετικό εμβιομηχανικό αποτέλεσμα μετά την χειρουργική επέμβαση.
Εικόνα 7: Προεγχειρητικός σχεδιασμός κλίσεων, στροφών και συνδεσμικών τάσεων στον ηλεκτρονικό υπολογιστή.
Ο ειδικός ορθοπαιδικός θα μελετήσει το τρισδιάστατο μοντέλο της πάσχουσας άρθρωσης και θα την ανακατασκευάσει στον ηλεκτρονικό υπολογιστή, κάνοντας τις απαραίτητες διορθώσεις, σύμφωνα πάντα με το ανατομικό προφίλ του κάθε ασθενούς, το φύλο, τις παραμορφώσεις στους άξονες και στις συνδεσμικές τάσεις. Ειδική ομάδα επιστημόνων στις Βρυξέλλες, χρησιμοποιώντας τεχνολογία αιχμής, θα κατασκευάσει πρόπλασμα της άρθρωσης και τους ειδικούς οδηγούς τοποθέτησης των εμφυτευμάτων, που δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε άλλο ασθενή. Η διαδικασία διαρκεί περίπου 3 εβδομάδες, οι αποστειρωμένοι εξατομικευμένοι οδηγοί αποστέλλονται και προγραμματίζεται το χειρουργείο. Αλλά και τα τελικά εμφυτεύματα επιλέγονται μεταξύ πολύ μεγαλύτερης γκάμας μεγεθών και σχεδίων σε σχέση με την κλασσική αρθροπλαστική, προσεγγίζοντας το ιδεατό «ένα εμφύτευμα για κάθε ασθενή».
Εικόνα 8: Επιλογή εμφυτεύματος. Ένα εμφύτευμα για κάθε ασθενή.
Πλεονεκτήματα εξατομικευμένης αρθροπλαστικής γόνατος:
- Ακρίβεια και απόλυτη προσαρμογή στην ανατομία του ασθενούς, γεγονός που ελαχιστοποιεί τις πιθανότητες αναθεώρησης.
- Όλος ο σχεδιασμός του χειρουργείου έχει γίνει προεγχειρητικά στον ηλεκτρονικό υπολογιστή με αποτέλεσμα μικρότερη χειρουργική τομή, λιγότερο χειρουργικός χρόνο και μικρότερο τραυματισμό των ιστών κατά την διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης.
- Μικρότερη απώλεια αίματος, γεγονός που ελαχιστοποιεί την ανάγκη μετεγχειρητικής μετάγγισης.
- Λιγότερος μετεγχειρητικός πόνος.
- Η σωστή εφαρμογή των εμφυτευμάτων και η ακριβής διόρθωση των παραμορφώσεων στο γόνατο του ασθενούς προσφέρει εξαιρετική κινητικότητα της χειρουργημένης άρθρωσης, γρηγορότερη αποκατάσταση και ταχύτερη επιστροφή στις καθημερινές και επαγγελματικές του δραστηριότητες.
- Μικρότερος χειρουργικός χρόνος σε σχέση με την χειρουργική με ηλεκτρονική πλοήγηση (navigator assisted surgery), ή με ρομποτική υποβοήθηση που διενεργούν τις μετρήσεις του γόνατος κατά τη διάρκεια του χειρουργείου, γεγονός που αυξάνει τον χειρουργικό χρόνο και τον επιπλέον τραυματισμό των ιστών για τη τοποθέτηση των ειδικών αισθητήρων για να μπορούν να αξιολογήσουν τους άξονες του κάτω άκρου. Στην εξατομικευμένη αρθροπλαστική PSI, ο σχεδιασμός έχει γίνει ήδη προεγχειρητικά, ο χειρουργικός χρόνος είναι μειωμένος με αποτέλεσμα μικρότερο κίνδυνο λοιμώξεων.
- Μικρότερο κόστος κατά 30% σε σχέση με άλλα ρομποτικά υποβοηθούμενα ή υποβοηθούμενα με πλοήγηση συστήματα.
Εικόνα 9: Μετεγχειρητικές ακτινογραφίες εξατομικευμένης αρθροπλαστικής γόνατος.
Είναι η ολική αρθροπλαστική του γόνατος η κατάλληλη επέμβαση για σας;
Η απόφαση για χειρουργική επέμβαση ολικής αρθροπλαστικής γόνατος θα πρέπει να είναι «συνεταιρική» μεταξύ σας, της οικογένειάς σας, του οικογενειακού σας ιατρού και του ορθοπαιδικού χειρουργού σας, ο οποίος μετά από ενδελεχή αξιολόγηση θα προσδιορίσει εάν θα μπορούσατε να επωφεληθείτε από αυτήν τη χειρουργική επέμβαση.
Πότε συστήνεται η χειρουργική επέμβαση;
- Σοβαρός πόνος στο γόνατο ή δυσκαμψία που περιορίζει τις καθημερινές δραστηριότητες, όπως περπάτημα, αναρρίχηση σκαλοπατιών και κάθισμα ή έγερση από καρέκλα. Μπορεί να είναι δύσκολο να περπατήσετε περισσότερα από λίγα τετράγωνα χωρίς σημαντικό πόνο και μπορεί να είναι απαραίτητο να χρησιμοποιήσετε μπαστούνι ή άλλο βοήθημα βάδισης.
- Μέτριος ή σοβαρός πόνος στο γόνατο κατά την ανάπαυση, μέρα ή νύχτα.
- Χρόνια φλεγμονή και οίδημα στο γόνατο που δεν βελτιώνεται με ξεκούραση ή φάρμακα
- Παραμόρφωση γόνατος με κλίση του γόνατος προς τα μέσα ή προς τα έξω (ραιβότητα ή βλαισότητα γόνατος)
- Αποτυχία ουσιαστικής βελτίωσης με άλλες θεραπείες όπως αντιφλεγμονώδη φάρμακα, ενέσεις κορτιζόνης, λιπαντικές ενέσεις υαλουρονικού οξέος, φυσιοθεραπεία ή άλλες χειρουργικές επεμβάσεις.
Εικόνα 10: Ραιβό γόνατο λόγω οστεοαρθρίτιδας
Εικόνα 11: Παραμόρφωση γόνατος σε βλαισότητα ως αποτέλεσμα σοβαρής αρθρίτιδας
Ποιοι είναι υποψήφιοι για αρθροπλαστική γόνατος;
Δεν υπάρχουν απόλυτοι περιορισμοί ηλικίας ή βάρους για χειρουργική επέμβαση ολικής αρθροπλαστικής γόνατος.
Οι συστάσεις για χειρουργική επέμβαση βασίζονται στον πόνο και την αναπηρία ενός ασθενούς και όχι στην ηλικία. Οι περισσότεροι ασθενείς που υποβάλλονται σε ολική αντικατάσταση γόνατος είναι ηλικίας 50 έως 80 ετών, αλλά κάθε ασθενής αξιολογείται ξεχωριστά. Οι ολικές αρθροπλαστικές γόνατος έχουν πραγματοποιηθεί με επιτυχία σε όλες τις ηλικίες, από τον νεαρό έφηβο με νεανική αρθρίτιδα έως τον ηλικιωμένο ασθενή με εκφυλιστική αρθρίτιδα.
Ορθοπαιδική Αξιολόγηση
Η αξιολόγηση από τον ορθοπαιδικό χειρουργό αποτελείται από διάφορα μέρη:
Ιατρικό ιστορικό: Ο ορθοπαιδικός χειρουργός σας θα συγκεντρώσει πληροφορίες σχετικά με τη γενική κατάσταση της υγείας σας και θα σας ρωτήσει για την έκταση του πόνου στο γόνατό σας και την λειτουργική ικανότητά σας.
Σωματική εξέταση: Θα εκτιμηθεί η κίνηση του γόνατος, η σταθερότητα, η δύναμη και τη συνολική ευθυγράμμιση των ποδιών.
Ακτινογραφίες: Βοηθούν στον προσδιορισμό της έκτασης της βλάβης και της παραμόρφωσης στο γόνατό σας.
Άλλες εξετάσεις: Κατά περίπτωση, ενδέχεται να απαιτούνται εξετάσεις αίματος ή περαιτέρω απεικονιστικές εξετάσεις, όπως μαγνητική τομογραφία (MRI), για να προσδιοριστεί η κατάσταση των οστών και των μαλακών ιστών του γόνατός σας.
Εικόνα 12:(Αριστερά) Σε αυτήν την ακτινογραφία ενός φυσιολογικού γόνατος, ο χώρος μεταξύ των οστών υποδεικνύει υγιή χόνδρο (βέλη). (Δεξιά) Ακτινογραφία ενός παραμορφωμένου από αρθρίτιδα γόνατος που εμφανίζει σοβαρή στένωση του μεσάρθριου διαστήματος (βέλη).
Ο ορθοπαιδικός χειρουργός σας θα συζητήσει μαζί σας τα αποτελέσματα της αξιολόγησής σας και θα εκτιμήσει εάν η ολική αρθροπλαστική είναι η καλύτερη μέθοδος για την ανακούφιση του πόνου σας και τη βελτίωση της λειτουργικότητά σας. Άλλες θεραπευτικές επιλογές, συμπεριλαμβανομένων φαρμάκων, ενέσεων, φυσικοθεραπείας ή άλλων τύπων χειρουργικών επεμβάσεων, θα εξεταστούν και θα συζητηθούν επίσης.
Επιπλέον, θα σας εξηγήσει τους πιθανούς κινδύνους και τις επιπλοκές της ολικής αρθροπλαστικής του γόνατος, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που σχετίζονται με την ίδια τη χειρουργική επέμβαση και εκείνων που μπορεί να εμφανιστούν με την πάροδο του χρόνου μετά τη χειρουργική επέμβαση.
Αποφασίζοντας να κάνετε ολική αρθροπλαστική γόνατος
Ένας σημαντικός παράγοντας για να αποφασίσετε εάν θα γίνει ολική αρθροπλαστική γόνατος είναι η κατανόηση του τι μπορεί και τι δεν μπορεί να προσφέρει η επέμβαση.
Οι περισσότεροι άνθρωποι που υποβάλλονται σε ολική αρθροπλαστική γόνατος παρουσιάζουν εντυπωσιακή μείωση του πόνου στο γόνατο και σημαντική βελτίωση στην ικανότητα να εκτελούν κοινές δραστηριότητες καθημερινής ζωής. Αλλά η ολική αρθροπλαστική γόνατος δεν θα σας επιτρέψει να κάνετε περισσότερα από όσα θα μπορούσατε προτού αναπτύξετε αρθρίτιδα!
Με φυσιολογική χρήση και δραστηριότητα, σε κάθε ολική αρθροπλαστική γόνατος αρχίζει μια διαδικασία φθοράς στο πολυαιθυλένιο. Η υπερβολική δραστηριότητα ή το βάρος μπορεί να επιταχύνει αυτήν την φυσιολογική φθορά και μπορεί να προκαλέσει χαλάρωση και ανάγκη επανεπέμβασης. Ως εκ τούτου, οι περισσότεροι χειρουργοί συμβουλεύουν αποφυγή δραστηριοτήτων υψηλής έντασης, όπως τρέξιμο, τζόκινγκ, άλματα ή άλλα αθλήματα υψηλού αντίκτυπου για το υπόλοιπο της ζωής σας μετά τη χειρουργική επέμβαση.
Οι ρεαλιστικές δραστηριότητες μετά την ολική αρθροπλαστική γόνατος περιλαμβάνουν απεριόριστο περπάτημα, κολύμπι, γκολφ, οδήγηση, ελαφριά πεζοπορία, ποδηλασία, χορό σε αίθουσα και άλλα αθλήματα χαμηλής έντασης.
Με την κατάλληλη τροποποίηση δραστηριότητας, οι ολικές αρθροπλαστικές γόνατος μπορούν να διαρκέσουν για πολλά χρόνια.
Προετοιμασία για χειρουργική επέμβαση
Ιατρική αξιολόγηση
Εάν αποφασίσετε να υποβληθείτε σε ολική αρθροπλαστική γόνατος, ο ορθοπαιδικός χειρουργός σας μπορεί να σας ζητήσει να προγραμματίσετε μια εξέταση με τον παθολόγο σας αρκετές εβδομάδες πριν από την επέμβαση. Αυτό είναι απαραίτητο για να βεβαιωθείτε ότι είστε αρκετά υγιείς για να κάνετε τη χειρουργική επέμβαση και να ολοκληρώσετε τη διαδικασία αποκατάστασης. Πολλοί ασθενείς με χρόνιες παθήσεις, όπως οι καρδιακές παθήσεις, μπορεί επίσης να χρειαστεί να αξιολογηθούν από έναν ειδικό, όπως έναν καρδιολόγο, πριν από τη χειρουργική επέμβαση.
Εξετάσεις
Μπορεί να χρειαστούν αρκετές εξετάσεις, όπως εξετάσεις αίματος και ούρων καθώς και ηλεκτροκαρδιογράφημα για να βοηθήσουν την ιατρική ομάδα να σχεδιάσει τη χειρουργική επέμβαση.
Φάρμακα
Ενημερώστε τον ορθοπαιδικό χειρουργό σας για τα φάρμακα που παίρνετε. Αυτός θα σας πει ποια φάρμακα πρέπει να σταματήσετε να παίρνετε και ποια θα πρέπει να συνεχίσετε να παίρνετε πριν από τη χειρουργική επέμβαση.
Οδοντιατρική αξιολόγηση
Αν και η συχνότητα εμφάνισης λοίμωξης μετά την αντικατάσταση του γόνατος είναι πολύ χαμηλή, μπορεί να συμβεί λοίμωξη εάν βακτήρια εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος σας. Για να μειωθεί ο κίνδυνος λοίμωξης, πρέπει να ολοκληρωθούν σημαντικές οδοντιατρικές επεμβάσεις (όπως εξαγωγές δοντιών και περιοδοντικές εργασίες) πριν από την επέμβαση.
Εξετάσεις ούρων
Άτομα με ιστορικό πρόσφατων ή συχνών ουρολοιμώξεων πρέπει να έχουν ουρολογική εξέταση πριν από τη χειρουργική επέμβαση. Σε ηλικιωμένους με νόσο του προστάτη θα πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο ολοκλήρωσης της απαιτούμενης θεραπείας πριν από την ολική αρθροπλαστική του γόνατος.
Κοινωνικός σχεδιασμός
Αν και θα είστε σε θέση να περπατήσετε με μπαστούνι, πατερίτσες ή περιπατητή αμέσως μετά τη χειρουργική επέμβαση, ίσως θα χρειαστείτε βοήθεια για κάποιο καιρό με εργασίες όπως μαγείρεμα, ψώνια, μπάνιο και πλυντήριο. Εάν ζείτε μόνος σας, η σύντομη διαμονή σας σε κάποιο κέντρο αποκατάστασης μετά το χειρουργείο είναι μια καλή επιλογή.
Σχεδιασμός σπιτιού
Κάποιες τροποποιήσεις μπορούν να κάνουν πιο εύκολη την κίνηση στο σπίτι σας κατά τη διάρκεια της αποθεραπείας:
- Μια σταθερή ψηλή πολυθρόνα για την αρχική φάση ανάρρωσης, με ένα σταθερό μαξιλάρι, σταθερή πλάτη και ένα υποπόδιο για διαλείπουσα ανύψωση ποδιών.
- Ανυψωτικό καθίσματος τουαλέτας, εάν έχετε χαμηλή τουαλέτα.
- Μια καρέκλα για μπάνιο.
- Απομάκρυνση όλων των χαλαρών χαλιών.
- Διαμόρφωση του χώρου διαβίωσης στον ίδιο όροφο διότι η χρήση σκάλας ενδέχεται να είναι πιο δύσκολη κατά την αρχική φάση της ανάρρωσης.
- Χειρολαβές ασφαλείας στο ντους ή την μπανιέρα σας και κατά μήκος της σκάλας σας.
Το χειρουργείο
Θα εισαχθείτε στην κλινική την ημέρα της χειρουργικής επέμβασής σας ή γίνει ο προεγχειρητικός σας έλεγχος λίγες μέρες νωρίτερα κατόπιν συνεννόησης με το χειρουργό σας.
Αναισθησία
Κατά την άφιξή σας στην κλινική, θα αξιολογηθείτε από ένα μέλος της αναισθησιολογικής μας ομάδας. Οι πιο συνηθισμένοι τύποι αναισθησίας είναι η ραχιαία ή επισκληρίδια αναισθησία (είστε ξύπνιοι, αλλά το σώμα σας είναι μουδιασμένο από τη μέση προς τα κάτω), περιφερειακός αποκλεισμός νεύρων και η γενική αναισθησία. Ο αναισθησιολόγος, με τη συμβολή σας, θα καθορίσει ποιο είδος αναισθησίας θα είναι καλύτερο για εσάς.
Χειρουργική επέμβαση
Η χειρουργική επέμβαση διαρκεί συνήθως 1 ώρα και γίνεται σε συνθήκες απόλυτης ασηψίας. Ο ορθοπαιδικός χειρουργός σας θα αφαιρέσει τα κατεστραμμένο τμήματα οστών και το χόνδρο και στη συνέχεια θα τοποθετήσει τα νέα μεταλλικά και πλαστικά εμφυτεύματα για να αποκαταστήσει την ευθυγράμμιση και τη λειτουργία του γόνατός σας. Στη διάρκεια της επέμβασης, ο χειρουργός πρέπει να προσαρμοστεί στις ιδιαιτερότητες του κάθε γόνατος και πιθανώς να πραγματοποιήσει επιπλέον ενέργειες, που επιμηκύνουν τη διάρκεια της επέμβασης, χωρίς ωστόσο, να γίνεται πιο δύσκολη ή επικίνδυνη.
Μετά τη χειρουργική επέμβαση, θα μεταφερθείτε στο αίθουσα ανάνηψης, όπου θα παραμείνετε για κάποια ώρα για να παρακολουθείται η ανάνηψη από την αναισθησία. Κατόπιν θα μεταφερθείτε στο δωμάτιο σας όπου πιθανότατα θα μείνετε από μία έως τρεις ημέρες.
Διαχείριση του πόνου
Μετά τη χειρουργική επέμβαση, θα αισθανθείτε κάποιο μετεγχειρητικό πόνο. Αυτό είναι ένα φυσικό μέρος της διαδικασίας επούλωσης. Ο γιατρός και οι νοσηλεύτριές σας θα φροντίσουν να μειώσουν τον πόνο σας, κάτι που μπορεί να σας βοηθήσει να αναρρώσετε ταχύτατα από τη χειρουργική επέμβαση. Τα σύγχρονα πρωτόκολλα ταχείας κινητοποίησης (fast track) αποτελούν σε μεγάλο βαθμό πρωτόκολλα διαχείρισης του μετεγχειρητικού πόνου και επιτυγχάνεται μια σχεδόν ανώδυνη μετεγχειρητική πορεία στους περισσότερους των ασθενών μας. Η χρήση τεχνικών αισθητικού νευρικού αποκλεισμού με ειδικούς καθετήρες που παραμένουν για χρονικό διάστημα 1-3 ημερών μας επιτρέπουν μια ανώδυνη μετεγχειρητική κατάσταση για τις πρώτες μετεγχειρητικές ημέρες. Μετά ο πόνος είναι πολύ εύκολα ελεγχόμενος με φαρμακευτική αγωγή από του στόματος.
Φάρμακα χορηγούνται συχνά για βραχυπρόθεσμη ανακούφιση από τον πόνο μετά από χειρουργική επέμβαση. Πολλοί τύποι φαρμάκων είναι διαθέσιμοι για να βοηθήσουν στη διαχείριση του πόνου, όπως οπιοειδή, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ), παρακεταμόλη και τοπικά αναισθητικά. Ο γιατρός σας θα χρησιμοποιήσει έναν συνδυασμό αυτών των φαρμάκων για να βελτιώσει την ανακούφιση του πόνου, καθώς και να ελαχιστοποιήσει την ανάγκη για χρήση οπιοειδών.
Φυσικοθεραπεία
Οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να αρχίσουν να ασκούν το γόνατό τους ώρες μετά τη χειρουργική επέμβαση. Ο φυσιοθεραπευτής θα σας διδάξει συγκεκριμένες ασκήσεις για να ενδυναμώσετε το πόδι σας και να αποκαταστήσετε την κίνηση του γόνατος για να επιτρέψετε το περπάτημα και άλλες κανονικές καθημερινές δραστηριότητες αμέσως μετά τη χειρουργική επέμβαση. Για την αποκατάσταση της κίνησης στο γόνατο και το πόδι, ο χειρουργός σας μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα μηχάνημα που κινεί αργά το γόνατό σας ενώ βρίσκεστε στο κρεβάτι. Η συσκευή ονομάζεται μηχανή συνεχούς παθητικής κίνησης (CPM).
Πρόληψη της πνευμονίας
Είναι κοινό για τους ασθενείς να έχουν ρηχή αναπνοή κατά την πρώιμη μετεγχειρητική περίοδο. Αυτό οφείλεται συνήθως στα αποτελέσματα της αναισθησίας, των φαρμάκων για τον πόνο και του αυξημένου χρόνου κατάκλισης. Αυτή η ρηχή αναπνοή μπορεί να οδηγήσει σε ελλειμματική έκπτυξη των πνευμόνων, που ονομάζεται ατελεκτασία, η οποία μπορεί να κάνει τους ασθενείς ευπαθείς σε πνευμονία. Για να αποφευχθεί αυτό, είναι σημαντικό να παίρνετε συχνές βαθιές αναπνοές. Η νοσηλεύτριά σας μπορεί να παρέχει μια απλή αναπνευστική συσκευή για να σας ενθαρρύνει να παίρνετε βαθιές ανάσες.
Η ανάρρωσή σας στο σπίτι
Η επιτυχία της χειρουργικής επέμβασης θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το πόσο καλά ακολουθείτε τις οδηγίες του ορθοπεδικού χειρουργού στο σπίτι σας κατά τις πρώτες εβδομάδες μετά τη χειρουργική επέμβαση.
Περιποίηση τραύματος
Θα έχετε ράμματα ή μεταλλικά ράμματα (συνδετήρες) κατά μήκος του τραύματός σας ή απορροφήσιμο ράμμα κάτω από το δέρμα σας στο πρόσθιο μέρος του γόνατός σας. Τα ράμματα ή οι συνδετήρες θα αφαιρεθούν σε δυο εβδομάδες μετά τη χειρουργική επέμβαση. Ένα απορροφήσιμο ενδοδερμικό ράμμα δεν απαιτεί αφαίρεση.
Αποφύγετε την εμβάπτιση της πληγής στο νερό μέχρι να επουλωθεί πλήρως. Μπορείτε να συνεχίσετε να επιδένετε το τραύμα για να αποτρέψετε τον ερεθισμό από ρούχα ή τις αντιθρομβωτικές κάλτσες.
Διατροφή
Κάποια απώλεια όρεξης είναι συχνή για αρκετές εβδομάδες μετά τη χειρουργική επέμβαση. Μια ισορροπημένη διατροφή, συχνά με συμπλήρωμα σιδήρου, είναι σημαντική για να βοηθήσει το τραύμα σας να επουλωθεί και να αποκαταστήσει τη μυϊκή σας δύναμη.
Δραστηριότητα
Η άσκηση είναι ένα κρίσιμο συστατικό της ανάρρωσης στο σπίτι, ιδιαίτερα κατά τις πρώτες εβδομάδες μετά τη χειρουργική επέμβαση. Θα πρέπει να μπορείτε να ασκείτε τις περισσότερες φυσιολογικές δραστηριότητες της καθημερινής ζωής, όπως περπάτημα, οικιακές δραστηριότητες, άνοδος σκαλοπατιών και οδήγηση εντός 3 έως 6 εβδομάδων μετά τη χειρουργική επέμβαση. Κάποιο ήπιο άλγος κατά τη δραστηριότητα και τη νύχτα είναι συχνό για αρκετές εβδομάδες μετά τη χειρουργική επέμβαση. Ένα πρόγραμμα ειδικών ασκήσεων αρκετές φορές την ημέρα θα αποκαταστήσει την πλήρη κίνηση και να ενισχύσει την δύναμη και λειτουργικότητα του γόνατού σας. Πιθανότατα θα είστε σε θέση να εκτελέσετε τις ασκήσεις χωρίς βοήθεια, αλλά μπορεί να έχετε έναν φυσιοθεραπευτή να σας βοηθήσει στο σπίτι ή σε ένα κέντρο θεραπείας τις πρώτες εβδομάδες μετά τη χειρουργική επέμβαση.
Ειδικές ασκήσεις αρκετές φορές την ημέρα για να αποκαταστήσετε την κίνηση και να ενισχύσετε το γόνατό σας. Πιθανότατα θα είστε σε θέση να εκτελέσετε τις ασκήσεις χωρίς βοήθεια, αλλά μπορεί να έχετε έναν φυσιοθεραπευτή να σας βοηθήσει στο σπίτι ή σε ένα κέντρο αποκατάστασης τις πρώτες εβδομάδες μετά τη χειρουργική επέμβαση.
Προστασία της αρθροπλαστικής του γόνατος σας
Μετά τη χειρουργική επέμβαση, βεβαιωθείτε ότι:
- Συμμετέχετε σε τακτικά προγράμματα ελαφριάς άσκησης για να διατηρήσετε τη μυϊκή δύναμη και την πλήρη κινητικότητα του νέου σας γόνατος.
- Λάβετε ειδικές προφυλάξεις για να αποφύγετε πτώσεις και τραυματισμούς. Εάν υποστείτε κάταγμα, μπορεί να απαιτηθεί εκ νέου χειρουργική επέμβαση.
- Ενημερώστε τον οδοντίατρό σας ότι έχετε αρθροπλαστική. Συζητήστε με τον ορθοπαιδικό χειρουργό σας σχετικά με το εάν πρέπει να πάρετε αντιβιοτικά πριν από τις οδοντικές επεμβάσεις.
- Επισκεφτείτε τον ορθοπαιδικό χειρουργό σας περιοδικά για μια κλινική εξέταση παρακολούθησης και ακτινογραφίες. Ο χειρουργός σας θα σας ενημερώσει για τη συχνότητα και το χρονοδιάγραμμα αυτών των επισκέψεων.
Ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές της επέμβασης;
Το ποσοστό επιπλοκών μετά την ολική αντικατάσταση του γόνατος είναι χαμηλό. Σοβαρές επιπλοκές, όπως λοίμωξη στις αρθρώσεις του γόνατος, εμφανίζονται σε λιγότερο από το 1,5% των ασθενών. Σημαντικές ιατρικές επιπλοκές όπως καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο εμφανίζονται ακόμη σπανιότερα. Οι χρόνιες ασθένειες μπορεί να αυξήσουν την πιθανότητα επιπλοκών. Αν και ασυνήθιστο, όταν εμφανίζονται αυτές οι επιπλοκές, μπορούν να παρατείνουν ή να περιορίσουν την πλήρη ανάρρωση.
Συζητήστε διεξοδικά τις ανησυχίες σας με τον ορθοπεδικό χειρουργό σας πριν από τη χειρουργική επέμβαση.
Η ιατρική ομάδα του ορθοπαιδικού μας κέντρου παίρνει όλες τις απαραίτητες προφυλάξεις, για να περιορίσει τις επιπλοκές.